Naszym zdaniem
Świat Sołżenicyna, jego inspiracje i filozofia.
Czarno-biała okładka przedstawia mężczyznę w ciemnym, prostym stroju (kliknij, by zobaczyć okładkę). Człowiek ten siedzi na balach drewna. Jedna noga mężczyzny spoczywa na nich, druga zaś znajduje się na ziemi. Starszy człowiek jest pochłonięty pisaniem w notesie, wydaje się, że znajduje się w własnym świecie, do którego tylko on ma dostęp. I tak zwykła fotografia w symboliczny sposób oddaje stosunek Aleksandra Sołżenicyna do świata, a przede wszystkim własnej twórczości, będącej niewątpliwym świadectwem nieludzkich czasów terroru.
Już sam tytuł w jasny sposób wskazuje na to, co będzie tematem rozważań Georgesa Nivata. Fenomen Sołżenicyna jest próbą wniknięcia w świat autora Archipelagu GUŁag, spojrzeniem na jego życie przez pryzmat dzieł, w których zawarł swój światopogląd oraz tożsamość. Kalendarium z życia pisarza jest zaledwie wstępem do właściwej części książki, wymykającej się jednoznacznym próbom przyporządkowania do określonego gatunku literackiego.
Co więc odnajdziemy w dziele Nivata? Trudno jest pisać o bogactwie faktów oraz interpretacji w nim zawartych. Kolejne rozdziały pokazują Sołżenicyna jako twórcę przede wszystkim od początku świadomego; pisarza, który ma swoją wizję od najmłodszych lat i z godną podziwu determinacją ją realizuje. Oczywiście wybór własnej drogi, na przekór czasom, ludziom i historii, niesie ze sobą konsekwencje – Nivat wskazuje na zróżnicowaną recepcję twórczości Sołżenicyna, która ulegała przemianom. I również jego otoczenie miało do niego niejednoznaczny stosunek: z jednej strony rozlegały się pełne zachwytu głosy, z drugiej zaś pojawiały się krytyczne opinie na jego temat.
I w końcu sam Sołżenicyn – autor Oddziału chorych na raka, Kręgu pierwszego czy Jednego dnia Iwana Denisowicza. Nivat określa jego wyobraźnię jako matematyczną, co pomogło pisarzowi w napisaniu starannie skonstruowanych dzieł, które przenika nie tylko wszechobecny pierwiastek boskości, lecz także idee pisarza. Jego bohaterowie reprezentują różne światy i poglądy, jednak łączy ich próba pokonywania własnych ograniczeń.
Oprócz dostrzeżenia analogii między bohaterami utworów pisarza a autentycznymi postaciami, Nivat poświęca także uwagę językowi Sołżenicyna, czy poziomom komunikacji w jego dziełach. Równocześnie badacz patrzy na tę postać przez pryzmat historii oraz rosyjskiej tożsamości, potwierdzający tym samym, że piękno kryje się w niezłomności oraz ciągłej walce.
Sylwia Kępa
