Krąg legend arturiańskich pomimo upływu czasu jest nieustającym źródłem inspiracji zarówno dla kultury popularnej, jak i wysokiej. Postać króla Artura oraz powiązane z nim opowieści wzbudziły również zainteresowanie Johna Ronalda Reuela Tolkiena, a nawet jak uważa jego syn – Christopher Tolkien, przyczyniły się do powstania koncepcji Silmarilionu.

Upadek króla Artura jest niedokończonym poematem aliteracyjnym, który był tworzony przez autora Władcy Pierścieni w latach 30. XX wieku. Jednak pisarz porzucił pracę nad nim i dopiero wiele lat później, jego syn odnalazł i zredagował notatki, uzgadniając ze sobą kolejne wersje poszczególnych pieśni.

Poemat aliteracyjny to niezwykły, rdzennie brytyjski i bardzo stary gatunek poetycki opierający się na oryginalnym metrum oraz szczególnej technice wersyfikacyjnej. Co ciekawe, to staroangielskie metrum jest niemal identyczne z tym, które było używane w najstarszych poematach nordyjskich (norweskich i islandzkich).

Tolkien użył tej formy, aby opowiedzieć własną wersję historii upadku króla Artura, zdradzonego przez chcącego zagarnąć koronę i poślubić Ginewrę – Mordreda, a także smutny koniec romansu Lancelota i Ginewry. Autor w swojej pracy opierał się na dostępnych źródłach historycznych, na podstawie których budował oryginalną wizję, która niestety nie została ukończona. Miała jednak swój udział w kształtowaniu się wyobraźni i wpłynęła na jego dalszą twórczość.

Warto zwrócić uwagę, że Tolkien posługiwał się metrum aliteracyjnym z niezwykłą biegłością. Lektura jego poematu sprawia prawdziwą estetyczną przyjemność ze względu na nastrojowość, wysmakowany dobór słownictwa i brzmienie. Wydawnictwo Prószyński i S-ka oferuje czytelnikom wersję dwujęzyczną, co daje szansę na porównanie tekstu tłumaczonego z oryginałem. Zwłaszcza angielski tekst wiele zyskuje przy głośnym czytaniu, objawia swoje gatunkowe przeznaczenie – jest stworzony do recytacji.

Poza tekstem poematu, książka zawiera bardzo rzetelne opracowanie autorstwa Christophera Tolkiena. Dla polskiego czytelnika jest to szansa na poszerzenie wiedzy na temat dawnej poezji angielskiej oraz legend arturiańskich poprzez lekturę tekstów napisanych w bardzo przystępny sposób. Z kolei wielbiciele samego Tolkiena mają szansę odnaleźć interesujące szczegóły związane z autorem oraz prześledzić drogi kształtowania się jego wyobraźni i koncepcji świata zaprezentowanych później w Silmarilionie. Cała książka jest zatem bardzo interesującym doświadczeniem intelektualnym i estetycznym.

Aleksandra Byrska