Naszym zdaniem
O tym, jak się żyło w ZSRR.
Grażdanin N. N. Życie codzienne w ZSRR to druga książka autorstwa Marty Panas-Goworskiej i Andrzeja Goworskiego, którą miałam okazję przeczytać. Pierwszą byli Naukowcy spod czerwonej gwiazdy – opowieść o radzieckich badaczach, którzy w swoich czasach cieszyli się dużym autorytetem. Książka ta stanowiła przegląd postaci znanych, zasłużonych, ale nieraz także propagujących kuriozalne – z naukowego punktu widzenia – tezy. Zachwyciła mnie przy tym sposobem przedstawiania kolejnych bohaterów oraz ich życia w taki sposób, że z trudem mogłam się oderwać od lektury.
Jaka jest więc nowa książka tego małżeńsko-literackiego duetu? Już sam tytuł wskazuje, że kontynuuje ona wcześniej zaznaczony obszar zainteresowań. Ponownie wracamy do ZSRR, jednak nie obserwujemy życia naukowców. Tym razem Goworscy zabierają nas w nieco inną podróż, która koncentruje się na życiu przeciętnego człowieka w powojennych czasach. Tytułowy Grażdanin N. N. (czyli obywatel niewiadomego imienia) staje się symbolem wszystkich anonimowych mieszkańców ZSRR, zaś sama książka to oddany im hołd. Jest to również próba zachowania pamięci o tym, co składało się na życie przeciętnego obywatela dumnego kraju. Interesująca jest koncepcja Grażdanina N. N., którego kolejne rozdziały nawiązują do poszczególnych etapów życia człowieka. Każda część rozpoczyna się czymś na kształt scenki rodzajowej. Pozwala ona na wprowadzenie czytelnika w realia ówczesnego życia, które nie dla każdego mogą być czymś oczywistym. Ich dopełnieniem jest druga część – poświęcona już wyłącznie konkretnemu zagadnieniu. Nie chcę zdradzać zbyt wiele, ale wśród poruszanych tematów można wymienić: programy telewizyjne dla dzieci, pionierskie obozy, wojsko, pracę szachcioreczek, problemy alkoholowe i inne. Każdy rozdział wymaga nieco odmiennego podejścia, ale jednocześnie taka gra z tekstem, różnorodność dostarcza wiele radości i pogłębia przyjemność, płynącą z samego czytania.
Oczywiście jest to również zasługa samych autorów – w ich rozważaniach dostrzegalne jest zamiłowanie do poruszanej tematyki. Ta pasja poznawania ma wpływ również na sam języki i sposób pisania – lekki, niewymuszony, przystępny dla każdego czytelnika, który niekoniecznie musi być obeznany z historią ZSRR.
Sylwia Kępa
