Recenzja: Rohinton Mistry, „Delikatna równowaga”

Książka pt. Delikatna równowaga Rohintona Mistry należy do tych opowieści, które dopiero po kilku stronach potrafią na dobre wciągnąć w fabułę. Tutaj poznajemy akurat czterech bohaterów, pochodzących z różnych środowisk oraz obdarzonych odmiennymi doświadczeniami życiowymi. Jest więc przede wszystkim Dina – wdowa, która stara się zachować niezależność; nie zamierza bowiem ulegać namowom brata, który chciałby ponownie wydać ją za mąż. Konieczność zdobycia dodatkowych środków sprawia, że w jej życiu pojawia się student (syn koleżanki) oraz dwójka krawców. Mimo początkowej niechęci pomiędzy całą czwórką nawiązuje się silna więź, zaś tłem dla ich losów staje się czas stanu wyjątkowego, wprowadzonego przez premier Indirę Gandhi.

Powieść ta stanowi fascynujące spojrzenie na życie w Indiach, jednak nie jest cukierkową pocztówką ani pokrzepiającym obrazkiem, który dla każdego przewiduje szczęśliwe zakończenie. Bohaterowie Mistry pochodzą bowiem z uboższych warstw i cały czas są zmuszani do walki o przetrwanie oraz zachowanie własnej godności. Dodatkowo w ich przeszłość zgrabnie zostały wplecione wątki polityczne lub obyczajowe, wyraziście obrazujące przemiany zachodzące w Indiach. Obnażają one nieczyste zagrania władz, wszechobecną korupcję czy nawet powszechną niesprawiedliwość, która staje się codziennością. Mimo tak przygnębiającej rzeczywistości cała powieść jest zapisem rozpaczliwej walki o zachowanie owej kruchej równowagi – pozwala ona na jakąkolwiek egzystencję i daje nadzieję na lepsze jutro. Czy jednak uda się ją zachować w zetknięciu z brutalnymi zasadami?

Cała książka jest przesycona smutkiem i empatycznym spojrzeniem na najniższe warstwy w hierarchii społeczeństwa Indii – stanowi więc także intrygującą opowieść o zasadach nim rządzących. Ponadto autor nie unika pokazania brzydoty, ułomności oraz slumsów – naturalistyczne opisy dobitnie podkreślają kontrast między rządzącymi a rządzonymi, pokazują również to mniej eksponowane oblicze Indii, z reguły zręcznie ukrywane.

Delikatna równowaga jest więc lekturą obszerną, momentami wstrząsającą. Ale na pewno wartą polecenia.

Sylwia Kępa