Recenzja: Virginia Woolf, „Eseje wybrane”

Virginia Woolf zapisała się w świadomości czytelników przede wszystkim jako prozatorka, autorka Pani Dalloway czy Do latarni morskiej. Czytelnicy, którzy bardziej świadomie zagłębiali się w twórczość angielskiej pisarki, znają również jej wybitne eseje – m.in. Własny pokój opublikowany już w latach 90. Nie ulega jednak wątpliwości, że teksty eseistyczne Woolf rzadko pojawiały się na polskim rynku wydawniczym. Wydawnictwo Karakter oddaje w ręce czytelników najbardziej obszerny zbiór eseji  Virginii.

Woolf, jako wybitna pisarka oraz autorka recenzji tekstów literackich, wiele miejsca poświęca roli autora, czytelnika oraz recenzenta. Stawia pytania o sposoby czytania, rolę, jaką przy wyborze tekstów odgrywa recenzent oraz zadania stawiane przed pisarzem. Woolf nie ogranicza się jednak do świata zaklętego w słowach – wychodzi naprzeciw życiu, czerpiąc z niego garściami. Jest to widoczne szczególnie w tekstach dotyczących podróżowania. Autorka Lat z pasją odtwarza uczucia towarzyszące nocnej wędrówce – lęk spowodowany przez wyjący wiatr oraz otulającą wszystko ciemność, poczucie osamotnienia i swoistego odrealnienia. W ten sposób po raz kolejny daje dowód swoich pisarskich umiejętności.

Virginia, która przez większość życia zmagała się z chorobą, porusza również zagadnienia dotyczące ludzkiej fizyczności. Znany już czytelnikom tekst O chorowaniu dopełniają inne eseje. Nawet tak błahy zabieg jak usunięcie zęba pod eterem, w tekście Woolf nabiera rangi niemal mistycznego przeżycia: „Z każdym oddechem napełniamy się zamieszaniem; napełniamy się ciemnością, spadaniem, rozsypką, jak chmura, która opada płatkami sadzy. A zarazem wypływamy w morze; z każdym oddechem opuszczamy brzeg, lgniemy do gorących fal nowej siarczanej, ciemnej egzystencji, w której się unosimy bez wsparcia, w towarzystwie jedynie dziwacznych pozostałości dawnych wspomnień, wydłużonych i rozciągniętych tak, że wydają się parodią świata, z którego je człowiek wziął, z którym stara się z ich pomocą być jeszcze nadal w kontakcie; niczym te krzywe lustra na jarmarku, które robią z ciała najpierw nitkę, a potem banię”.

Ważną kwestią poruszaną w eseistyce Woolf jest problem, przed jakim stają kobiety pragnąc osiągnąć zawodowy sukces, jednocześnie prowadząc gospodarstwo domowe. Pytania, jakie pisarka stawia na tym polu, pozostają przerażająco aktualne.

Eseje wybrane Woolf to pozycja ważna nie tylko dla miłośników twórczości autorki Pani Dalloway, ale i dla wielbicieli dobrej eseistyki.

Justyna Techmańska

Fot. materiały Wydawnictwa Karakter.